ΔΕΛΤΙΑ ΤΥΠΟΥ

ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΙΩΑΝΝΗ ΠΑΠΟΥΤΣΑΝΗ στο Πλωμάρι Λέσβου

Ένα όμορφο αρχοντικό με βαρύ ιστορικό όνομα καταρρέει!

Το αρχοντικό ΙΩΑΝΝΗ ΠΑΠΟΥΤΣΑΝΗ έχτισε ο Ιωάννης Παπουτσάνης, γιος του Δημητρίου Παπουτσάνη, ιδρυτή του πρώτου ατμοκίνητου ελαιοτριβείου-σαπωνοποιείου στο Πλωμάρι με έτος ίδρυσης το 1870 και εμπορικές δραστηριότητες, που έφταναν στην Κωνσταντινούπολη, στη Σμύρνη, στον Πόντο, στη Μασσαλία, στη Γένοβα, στην Αλεξάνδρεια κ.α. Στα 1899 οι γιοι του Δημητρίου, Ιωάννης και Παναγιώτης, πιθανόν να υπήρχε και τρίτος, ιδρύουν την εταιρεία «Αφοί Παπουτσάνη» και επεκτείνουν ακόμη περισσότερο τις δραστηριότητές τους.

Το εργοστάσιο είχε χτιστεί λίγα χρόνια πριν από το αρχοντικό και οι εγκαταστάσεις του έφταναν μέχρι τη θάλασσα, όπου υπήρχε εξέδρα για τη φόρτωση του λαδιού, μια και το Πλωμάρι μέχρι το 1932 ήταν αλίμενο (Εικ. 1). Να σημειωθεί ότι όλη  η γύρω περιοχή  ήταν βραχώδης, χωρίς δυνατότητα οδικής πρόσβασης πιο πέρα από το εργοστάσιο.

Εικ.1

Στα 1917 ο Παναγιώτης έρχεται στον Πειραιά και ιδρύει εργοστάσιο σαπωνοποιίας διατηρώντας συνεργασία με τον αδερφό του Ιωάννη, που παρέμεινε στο Πλωμάρι και κράτησε την επιχείρηση.

Το εργοστάσιο τους στο Πλωμάρι, πιθανότατα να έπαψε να λειτουργεί γύρω στα 1970 και σιγά σιγά ερειπώθηκε. Σώζεται μόνο ο βόρειος τοίχος χτισμένος με την χαρακτηριστική της περιοχής όμορφη πρασινόπετρα. (φωτ.1).

Φωτ.1

Το αρχοντικό χτίστηκε, όπως προαναφέρθηκε, στο τέλος του 19ου αι. από τον Ιωάννη Παπουτσάνη, που απέκτησε έξι παιδιά, πάνω από το ελαιοτριβείο-σαπωνοποιείο. Πρόκειται για ένα εκλεκτικιστικής μορφολογίας κτήριο, που εντυπωσιάζει και ξεχωρίζει με το κοκκινωπό χρώμα του σοβά και των συμπαγών τούβλων στα παράθυρα, τη στέγη και τις γωνίες του (φωτο 3,3α, 3αβ, 4). Η πέτρα με την οποία κτίστηκε είναι η όμορφη πράσινη πέτρα, χαρακτηριστική της περιοχής. Ως αρχιτέκτονας αναφέρεται ο Κωστής Μεταξάς, συγγενής του βιομήχανου σάπωνος Αλκαίου Μεταξά. Λέγεται ότι ο Κωστής Μεταξάς συνεργαζόταν με τον μεγάλο αρχιτέκτονα της Μυτιλήνης Αργύριο Αδαλή, που χρημάτισε βοηθός των περίφημων αρχιτεκτόνων Θεοφίλου Χάνσεν και Ερνέστου Τσίλλερ. Άλλα έργα του Αδαλή είναι ο ναός του Αγίου Θεράποντα, το Δημαρχείο και πολλά νεοκλασικά της Μυτιλήνης. Ο Κωστής Μεταξάς, ανέλαβε την κατασκευή του αρχοντικού Ιωάννη Παπουτσάνη και την ίδια περίοδο κατασκεύασε και την υπέροχη κατοικία του Αλκαίου Μεταξά (σήμερα, ιδιοκτησία Οικ. Σοφιανού). Λίγο αργότερα, γύρω στα 1908, ανέλαβε την εκπόνηση  των σχεδίων του ναού της Αγίας Παρασκευής.

Φωτ.3
Φωτ. 3α
Φωτ. 4

Το αρχοντικό κατοικήθηκε μέχρι τη δεκαετία του 1980, οπότε και χρειάστηκε μια γενική και πολυδάπανη συντήρηση, στην οποία οι κληρονόμοι δεν είχαν τη δυνατότητα να ανταποκριθούν. Όσο για τα «ευνοϊκά  δάνεια» συντήρησης διατηρητέων κτισμάτων, κάθε άλλο παρά ευνοϊκά ήταν. Η τελευταία ιδιοκτήτρια αποτάθηκε σε διάφορους  δημόσιους φορείς, χωρίς αποτέλεσμα. Οι πολλαπλές προσπάθειές της, είναι στη διάθεση του κάθε ενδιαφερόμενου. Τελικά με απογοήτευση και πίκρα οδηγήθηκε στην πώληση του σε επιχειρηματία, ελπίζοντας να μην ισχύσει η πρακτική της ευεργετικής παρέμβασης του πανδαμάτορα χρόνου να καταρρεύσει, για να ανεγερθεί στη θέση του ένα ακόμη απρόσωπο κτίσμα.

SOS!!!!!: Σε πρόσφατη επίσκεψή μας διαπιστώσαμε ότι το κτήριο βρίσκεται σε μεγάλο κίνδυνο. Κομμάτια τοίχου έχουν πέσει, ενώ τούβλα και παράθυρα είναι έτοιμα επίσης να πέσουν. Κορδέλα  έχει τοποθετηθεί για να αποκλειστεί η διάβαση στον πλαϊνό δρόμο λόγω του κινδύνου κατάρρευσης και άλλων τμημάτων (φωτο 5και 6).

Φωτ.5
Φωτ.6

Άραγε ποιος πρέπει να νοιαστεί για να μην καταρρεύσει αυτό το ιστορικό κτήριο, στολίδι του Πλωμαρίου; Ο ιδιώτης ιδιοκτήτης του, η Πολιτεία γιατί, όπως λέγεται και γράφεται ένα ιστορικό κτήριο με αρχιτεκτονική αξία ανήκει σε όλο το κόσμο;

Ευχαριστούμε θερμά την κυρία Ρίτα Καζάζη για την προσφορά του αδημοσίευτου κειμένου της καθώς και την Κυρία Ειρήνη Γκρατσία για τις συμβουλευτικές της παρεμβάσεις.

Κύρια γραπτή πηγή : Ρίτα Καζάζη, φιλόλογος.

Προφορικές επισημάνσεις: Γιώργος Λαγουμίδης.

Φωτογραφίες: αρχείο του Συλλόγου Το Πόλιον

Σχεδ. απεικ. του εργοστασίου και του αρχοντικού στο Πλωμάρι: συλλογή εργοστασίου Παπουτσάνη, μέσω διαδικτύου.

More from ΔΕΛΤΙΑ ΤΥΠΟΥ

Ένας πικρός περίπατος στην Αρχιτεκτονική του Πλωμαρίου

Εν μέσω των προβλημάτων, της πρωτόγνωρης και φονικής πανδημίας, της οικονομικής κρίσης και του μεταναστευτικού, που ταλανίζουν τη χώρα και πιο πολύ το νησί μας, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Πλωμαρίου «Το Πόλιον», και η Πρόεδρός του, δέχονται κατ’ εξακολούθηση πρωτοφανείς επιθέσεις με συκοφαντίες, εκφοβισμούς και απειλές, με τις οποίες αμφισβητείται ακόμα και αν λειτουργεί νόμιμα. Όλα αυτά, αναρτώνται στα ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας, σε προσωπικούς λογαριασμούς αρχόντων της Τοπικής Κοινότητας Πλωμαρίου. Η τελευταία αφορμή για τη δημιουργία της απαράδεκτης αυτής κατάστασης ήταν η προγραμματισμένη αλλά αναβληθείσα συνεδρίαση στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεότερων Μνημείων (ΚΣΝΜ) της 26ης Μαρτίου, η οποία είχε θέμα τον χαρακτηρισμό του Πλωμαρίου ως «ιστορικό τόπο» και την αναληθή «κατηγορία» παρέμβασης του Συλλόγου. Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΜΗΤΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΜΑΝΩΛΗ ΓΛΕΖΟ

Παρουσιάζουμε αντιγράφοντας το Δελτίο Τύπου του αφιερώματος Μνήμης και Τιμής στην Εθνική Αντίσταση στη Λέσβο, που πραγματοποιήθηκε στις 29 Απριλίου 2011, ως οφειλόμενο χρέος προς όλους εκείνους που σήκωσαν το ανάστημα τους στους ναζιστές Γερμανούς, βασανίστηκαν για την υπόθεση της ελευθερίας ή και ακόμη πλήρωσαν με το βαρύ τίμημα της ζωής τους το όραμα για ένα καλύτερο και δικαιότερο κόσμο. Την εκδήλωση αυτή τίμησε και λάμπρυνε με την παρουσία του ο Μανώλης Γλέζος, το σύμβολο της Ελληνικής Εθνικής Αντίστασης, ο πρώτος παρτιζάνος της Ευρώπης με συνεχές ΄΄παρών΄΄ στους αγώνες για την ελευθερία και τη δικαιοσύνη όπου γης. Μας ζήτησε να είναι ο τελευταίος ομιλητής, γεγονός που συνέβαλε, τελικά, στην ακόμη μεγαλύτερη της εκδήλωσης. Παρουσίαση του βιβλίου του Μανώλη Γλέζου «Η Εθνική Αντίσταση 1940 -1945, τόμος Α , τόμος Β)» έκανε ο Δήμαρχος Λέσβου κ. Δ. Βουνάτσος . Ο Παναγιώτης Σκορδάς, Δρ Νεοελληνικής Φιλολογίας, παρουσιάζοντας το βιβλίο του Γιώργου Γαλέτσα « Στο Σημάδι…………» Διαβάστε περισσότερα

Έφυγαν – καταστράφηκαν χωρίς λόγο δυο όμορφα τρεχαντήρια

Έφυγαν – καταστράφηκαν χωρίς λόγο και αυτά τα όμορφα τρεχαντήρια φτιαγμένα από τους δύο εν ζωή άξιους καραβομαραγκούς του Πλωμαρίου τον Ανδρέα Λιόλιο (“Άγιος Νικόλαος”) και το Δούκα Γιαμμουγιάννη (“Νικόλαος”).                 Πλάι- πλάι … read more

Δύο τρεχαντήρια καταστρέφονται στο Πλωμάρι

Αύριο το πρωί, τελικά, καταστρέφονται δύο όμορφα τρεχαντήρια στο Πλωμάρι, χωρίς να έχουμε πάρει καμιά απάντηση στο αίτημα μας για “υιοθεσία” των δύο αυτών σκαφών  στο Πλωμάρι, έστω και αρνητική. Κοινοποιούμε το αίτημα μας     Αρ. Πρωτ. 115/ 2018, Πλωμάρι, 12-Αυγούστου … read more

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ του Εργαστηρίου “Αποκατάσταση Ιστορικών Κτιρίων Μετά το Σεισμό”

Ολοκληρώθηκε με μεγάλη επιτυχία το Τριήμερο Εργαστήριο (22-24 Ιουνίου) “Αποκατάσταση Ιστορικών Κτιρίων Μετά τον Σεισμό”, στο Πολύκεντρο Πλωμαρίου, που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο προγράμματος του Παν/μιου του Κέντ, και διοργανώθηκε από το ΤΕΕ Β.Α. Αιγαίου, το Παν/μιο και τον Πολιτιστικό Σύλλογο … read more

Επισκέψιμα Αρχοντικά στο Πλωμάρι

Εντυπωσίασε και εξέπληξε η επιτυχία της πανελλαδικής και πανευρωπαϊκής δράσης “Επισκέψιμα Αρχοντικά” στο Πλωμάρι, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 26 και 27 Μαΐου για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ενώ στην Ευρώπη έχει μακροχρόνια ιστορία. Διοργανώθηκε στο Πλωμάρι από τον Πολιτιστικό Σύλλογο … read more

Επισκέψιμα Αρχοντικά σε 13 πόλεις της Ελλάδας, στο Πλωμάρι δύο Αρχοντικά σας προσκαλούν να τα ανακαλύψετε

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Πλωμαρίου “Το Πόλιον”, στο πλαίσιο της συνεργασίας του με την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ), συμμετέχει στην πανελλαδική δράση «Επισκέψιμα Αρχοντικά». Η δράση αυτή διοργανώνεται από την ΕΛΛΕΤ σε συνεργασία με τον πανευρωπαϊκό οργανισμό European Historic … read more

Αποκατάσταση Ιστορικών Κτιρίων μετά το Σεισμό.

 Τριήμερο Εργαστήριο στο Πλωμάρι Το TEE BAA, το Πανεπιστήμιο του Κεντ και ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Το Πόλιον» διοργανώνουν τριήμερο εργαστήριο στο Πλωμάρι και τη Βρίσα, οι δραστηριότητες του οποίου εστιάζονται στις μεθόδους αποκατάστασης των κτιρίων που υπέστησαν βλάβες κατά τον … read more

Το μοναδικό και μαγευτικό τοπίο της Παναγιάς της Κρυφτής χαρακτηρίστηκε ως προστατευόμενο τοπίο!

Το μοναδικό και μαγευτικό τοπίο της Παναγιάς της Κρυφτής χαρακτηρίστηκε προστατευόμενο τοπίο με απόφαση και δημοσίευση της στο Φύλο Εφημερίδας της Κυβέρνησης (308/29.12.2017) με βάση το άρθρο 5 του Ν.3937/2011 και της Ειδικής Έκθεσης που υπέβαλε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Πλωμαρίου … read more