Εξαιρετικά μεγάλη υπήρξε η επιτυχία του Συνεδρίου «Πλωμάρι: Αρμενίζοντας στο χρόνο», που πραγματοποιήθηκε στις 9&10 Απριλίου στο Πολύκεντρο Πλωμαρίου και διοργανώθηκε από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Πλωμαρίου «Το Πόλιον» σε συνεργασία με το Δήμο Πλωμαρίου.
Σκοπός του Συνεδρίου ήταν, μέσα από τις εισηγήσεις των διακεκριμένων ομιλητών, όχι μόνο να αναδείξει την περιβαλλοντική, ιστορική και πολιτιστική φυσιογνωμία του Πλωμαρίου καθώς και την αναπτυξιακή πορεία του στο παρελθόν αλλά και – κυρίως αυτό – να δημιουργήσει προβληματισμούς και να διατυπώσει προτάσεις για την πορεία του στο μέλλον.
Εντυπωσιακός ήταν ο αριθμός των συνέδρων – ξεπέρασαν τους διακόσιους- οι οποίοι παρακολούθησαν μέχρι τέλους με αμείωτο ενδιαφέρον τις εργασίες του Συνεδρίου και ήταν κυρίως Πλωμαρίτες αλλά και από άλλα μέρη της Λέσβου (Γέρα, Μυτιλήνη, Αγιάσο κ.α.). Συμμετείχαν, εκτός από τους διακεκριμένους εισηγητές, ο Υφυπουργός κ. Νίκος Σηφουνάκης (με εισήγηση), ο Γενικός Γραμματέας κ. Δημήτρης Χαλκιώτης, ο εκπρόσωπος του Μητροπολίτη Ιακώβου Πανοσιολογιώτατος Κύριλλος, ο δήμαρχος Πλωμαρίου κ. Δημήτρης Βαρβαγιάννης, ο δήμαρχος Αγιάσου κ. Χρύσανθος Χατζηπαναγιώτου, ο Νομαρχιακός Σύμβουλος κ. Μιχάλης Μαμάκος, ο αντιδήμαρχος κ. Γιάννης Ξανθούλης, η πρόεδρος και μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Πλωμαρίου, εκπρόσωποι των λιμενικών και στρατιωτικών αρχών, πρόεδροι Συλλόγων από Αθήνα και Λέσβο, καθηγητές Ελληνικών και ξένων Παν/μίων, δημοσιογράφοι και πολλοί άλλοι και φυσικά ο διακεκριμένος συμπολίτης μας και Πρύτανης του ΕΜΠ κ Κώστας Μουτζούρης ο οποίος τιμήθηκε στα πλαίσια των εργασιών του Συνεδρίου αυτού. Χαιρετισμό απηύθυναν, ο Νομάρχης Λέσβου κ. Παύλος Βογιατζής, ο Πρύτανης του Παν/μίου του Aarchous, Prof. Per Kruse, κ.ά..
Την έναρξη των εργασιών έκανε ο Υφυπουργός κ. Νίκος Σηφουνάκης με εισήγηση του στην οποία παρουσίασε την οικονομο-κοινωνική και βιομηχανική -αρχιτεκτονική ιστορία του Πλωμαρίου. Παράλληλα αναφέρθηκε στις δυνατότητες οικονομικής ανάπτυξης του Πλωμαρίου και όλης της Λέσβου στηριζόμενη τόσο στην τοπική παραγωγή, που ευτυχώς εξακολουθεί να υπάρχει στη Λέσβο (σε αντίθεση με άλλα νησιά στα οποία τα πάντα εισάγονται) όσο και στην ανάπτυξη του θεματικού τουρισμού και ιδιαίτερα του αγροτουρισμού μέσα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε τόπου. Έτσι το Πλωμάρι μπορεί να γίνει τόπος τουριστικού προορισμού στηριζόμενο στην βιομηχανική ιστορία και στην ναυτική – ναυπηγική παράδοση του σε συνδυασμό με άλλα πολιτιστικά χαρακτηριστικά (μονοπάτια, εκκλησίες, κ.ά.) καθώς και με τη βελτίωση των έργων υποδομής, του καταφύγιου τουριστικών αγαθών, κ.ά.. Η δημιουργία του ναυτικού Μουσείου, που άρχισε (2004) με την αγορά παλιού βιομηχανικού κτιρίου, χωρίς όμως να έχει ετοιμαστεί στο διάστημα αυτό μέχρι σήμερα ούτε μία προμελέτη. Ανέφερε, επίσης ότι θα προσπαθήσουμε να προχωρήσει, παρά τις δύσκολες συγκυρίες, πιστεύοντας και δρομολογώντας το.
Η πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου κ. Μυρσίνη Βαρτή- Ματαράγκα στο χαιρετισμό της αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα προώθησης θεμάτων της ευρύτερης περιοχής του Πλωμαρίου που αφορούν στην προστασία του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος καθώς και στη προώθηση των έργων υποδομής (οδικής προσπελασιμότητας και του λιμανιού). Στάθηκε στην προώθηση των εργασιών για τη δημιουργία ενός ζωντανού Ναυτικού –Ναυπηγικού μουσείου για όλη τη Λέσβο ή/ και του Β. Α. Αιγαίου, στο Πλωμάρι με τη φημισμένη ναυπηγική παράδοση, που είναι ακόμη ζωντανή, και τη μεγάλη ναυτική ιστορία στο Αιγαίο. Αναφέρθηκε, επίσης, στην επιθυμία των ξυλοκαραβομαραγκών του Πλωμαρίου να μεταδώσουν την τέχνη και την εμπειρία τους στους νεώτερους και να προσφέρουν τα ανεκτίμητα κειμήλια της ξυλοναυπηγικής οικογενειακής τέχνης τους στο Μουσείο καθώς και στην Ένωση φίλων δημιουργίας του Μουσείου αυτού με την ένθερμη συμμετοχή πολλών Πλωμαριτών, των ξυλοκαραβομαραγκών μας, προσωπικοτήτων, όπως ο κ. Αγγελος Δεληβοριάς κ. ά. Και τέλος ευχαρίστησε όλους τους εισηγητές, χορηγούς και τους εθελοντές που συνετέλεσαν αποφασιστικά στην διοργάνωση αυτού του Συνεδρίου.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα, στην 1η ενότητα των εισηγήσεων, η οποία περιελάμβανε θέματα αρχαιολογικά, ιστορικά και κοινωνικά, Ο Δήμαρχος Πλωμαρίου κ. Δημήτρης Βαρβαγιάννης στην εισαγωγική του ομιλία για το Πλωμάρι έκαμε μία σύντομη ιστορική αναφορά και την αναπτυξιακή του πορεία στο χρόνο μέχρι σήμερα, αναφέρθηκε στα σημερινά προβλήματα της οδικής επικοινωνίας, στο έργο του λιμανιού και ατενίζοντας με αισιοδοξία το μέλλον του Πλωμαρίου πιστεύει ότι θα ανακάμψει και θα αποκτήσει την παλιά του αίγλη. Η αρχαιολόγος κ. Λίλιαν Αχειλαρά αναφέρθηκε για 1η φορά στην συνεχόμενη κατοίκηση της περιοχής από την πρώιμη εποχή του Χαλκού και στη συνέχεια στους Ρωμαϊκούς και Βυζαντινούς χρόνους και η οποία σχετίζεται με την καλλιέργεια της Γης και την κτηνοτροφία και ανέπτυξε τα επί μέρους αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής. Επίσης, αναφέρθηκε γενικά στην, λόγω δύσκολων γεωμορφολογικών συνθηκών, αραιή εμφάνιση οικιστικών λειψάνων στην ευρύτερη περιοχή του Πλωμαρίου. Ο ιστορικός κ. Στρατής Αναγνώστου μας περιδιάβασε στο ιστορικό παρελθόν του Πλωμαρίου από τον 16ο μ.χ. αιώνα (αρχή των πλωμαρίτικων οικισμών) έως το τέλος της Οθωμανοκρατίας.
Ο ιστορικός κ. Παναγιώτης Παρασκευαϊδης μίλησε για το αυθαίρετο της γνωστής εικονογραφίας του Βενιαμίν του Λέσβιου και για το γεγονός ότι δεν γνωρίζουμε μεν τα χαρακτηριστικά του προσώπου του, όμως γνωρίζουμε το τεράστιο εκπαιδευτικό και επαναστατικό απελευθερωτικό έργο του, για το οποίο του οφείλουμε αιώνια ευγνωμοσύνη.
Ο κ. Αντώνης Ανδριώτης αγγίζοντας το τεράστιο κοινωνικό θέμα της μετανάστευσης των Πλωμαριτών αναφέρθηκε στον μεταναστευτικό προορισμό θέλοντας να δώσει το έναυσμα για μια συστηματική καταγραφή των ξενιτεμένων Πλωμαριτών.
Στη 2η ενότητα της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας του Πλωμαρίου ο καθηγητής ΕΜΠ, αρχιτέκτονας κ. Δημήτρης Καρύδης ανέλυσε ορισμένα χαρακτηριστικά του οικισμού και της αρχιτεκτονικής του, στη διάρκεια της τουρκοκρατίας και, κυρίως του 19ου αιώνα και του μεσοπολέμου. Η ομάδα μεταπτυχιακών σπουδαστών με υπεύθυνη την καθηγήτρια ΕΜΠ, αρχιτέκτονα κ. Ελένη Μαΐστρου ανέφερε ότι η αρχιτεκτονική κληρονομιά του Πλωμαρίου περιλαμβάνει μία μεγάλη ποικιλία κτιριακών τύπων και αρχιτεκτονικών μορφών που σε συνδυασμό με τα φυσικά στοιχεία το χώρου, τον ποταμό Σεδούντα, την ακτή και το έντονο ανάγλυφο, του χώρου ανάπτυξης, συγκροτεί ένα αξιόλογο σύνολο με ιδιαίτερη φυσιογνωμία. Κατέγραψε δε, τα αξιόλογα και ενδιαφέροντα παλαιά κτίσματα στα οποία ανέλυσε και αξιολόγησε τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά και κατασκευαστικά χαρακτηριστικά τους, με στόχο την ανάδειξη και διάσωσή τους. Ο συντ. καθηγητής του Παν/μίου του Aarchous -Δανίας, αρχιτέκτων Mogens Staerk προσπάθησε (και τα κατάφερε) να προσεγγίσει την αρχιτεκτονική ποιότητα του οικισμού του Πλωμαρίου τόσο μέσα από την έκθεση υδατογραφιών (1984-2009) όσο και με την εισήγηση του με προτάσεις ώστε να διατηρηθεί η αρχιτεκτονική ομορφιά του Πλωμαρίου και κατ΄ επέκταση να αποκτήσουν οικονομική δύναμη μέσα από τον τουρισμό.
Στην 3η ενότητα του φυσικού περιβάλλοντος και του παραδοσιακού τεχνικού πολιτισμού, καθώς και των προϊόντων του Πλωμαρίου, ο υδρογεωλόγος του ΙΓΜΕ κ. Παναγιώτης Γιαννόπουλος ανέπτυξε τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά των υδατικών πόρων του Δήμου Πλωμαρίου και τόνισε δε ότι τα αυξημένα εποχικά και χωρικά υδατικά προβλήματα μπορούν να επιλυθούν με μια ολοκληρωμένη και ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων του Δήμου. Επίσης, προτείνει την ολοκλήρωση έργων αποταμίευσης νερού όπως το υπό χρονίζουσα κατασκευή του φράγματος του Σεδούντα καθώς και γεωτρητική έρευνα σε συγκεκριμένες περιοχές για την αξιοποίηση των υπόγειων νερών.
Οι επόμενοι εισηγητές, κ. Μάκης Αξιώτης και ο αρχιτέκτων κ. Στρατής Αξιώτης κατέγραψαν και παρουσίασαν τα κτίσματα διαχείρισης του νερού που ήταν οι βρύσες, οι νερόμυλοι, τα γεφύρια και τα δημόσια πλυσταριά. Τα τελευταία αποτελούν και ιδιαιτερότητα της ευρύτερης περιοχής του Πλωμαρίου στη Λέσβο. Ο βιολόγος κ. Γιάννης Μπαζός παρουσίασε την πλούσια και ενδιαφέρουσα χλωρίδα της περιοχής με έμφαση στα ενδημικά και σπάνια φυτικά είδη. Ο δάσκαλος κ. Γιώργος Πρωτούλης με σημαντική εμπειρία και επιτυχημένη επιχειρηματικότητα στο χώρο της ελαιοκαλλιέργειας, παραγωγής και τυποποίησης του λαδιού ανέπτυξε τα προβλήματα και παράλληλα τις δυνατότητες ανάπτυξης με συγκεκριμένες προτάσεις, όπως : επαγγελματισμός, νέοι προσανατολισμοί – φιλοσοφία, βελτίωση των υποδομών, μείωση του κόστους παραγωγής, βελτίωση των τιμών του παραγωγού, ποιότητα του λαδιού αναγνωρίσιμη και πιστοποιημένη, μοναδικότητα-καινοτομία και τέλος ενιαίο πακέτο προβολής με στοχευμένη διαφήμιση λάδι-ούζο-τουρισμός. Ο κ. Αλέξανδρος Κιουρέλλης, υπεύθυνος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, κατέγραψε και παρουσίασε τους ελαιόμυλους της περιοχής Πλωμαρίου και πρότεινε αποκατάσταση των ελαιομύλων του Κάτω Χωριού και του Ακρασίου.
Ο ποτοποιός κ. Στάθης Βαρβαγιάννης στην εισήγηση του για το ούζο και Πλωμάρι αφού έκανε μικρή ιστορική αναδρομή, την πορεία εξέλιξης, την παραγωγική διαδικασία, τα οφέλη του τόπου μας κατέληξε στα συμπεράσματα με όραμα το ούζο Πλωμαρίου να είναι μοναδικό και ξεχωριστό προϊόν. Ανέφερε χαρακτηριστικά, ΄΄…Με ελάχιστη κρατική στήριξη, καλή σχέση με την Περιφέρεια , Υπουργείο, Νομαρχία και Δήμο μπορούν να γίνουν θαύματα…΄΄.
Κατά τη δεύτερη ημέρα της Διημερίδας ανακοινώθηκαν 9 εισηγήσεις σε δύο συνεδρίες, επικεντρωμένες στον προβληματισμό και στις προτάσεις της ανάδειξης, προβολής και μεθόδους ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής του Πλωμαρίου- ενδοχώρας του.
Ο Πρύτανης του Ε.Μ.Π. καθηγητής Κώστας Μουτζούρης, μιλώντας για το λιμάνι του Πλωμαρίου και τις προοπτικές ανάπτυξης του παρουσίασε ολοκληρωμένο σχέδιο βελτίωσης των υποδομών του υπάρχοντος και τόνισε ότι ως προϋπόθεση της ανάπτυξης του λιμανιού τη βελτίωση του οδικού δικτύου.
Ο Αρχιτέκτων –Ναυπηγός κ. Κώστας Δαμιανίδης, στην εισήγηση του για την Ναυτική και Ναυπηγική παράδοση του Πλωμαρίου, τόνισε την αναγκαιότητα μελέτης και ανάδειξης αυτής της παράδοσης κυρίως μέσα από τη δημιουργία ενός ναυτικού Μουσείου το οποίο εκτός από τη διαφύλαξη των κειμηλίων θα πρέπει να περιλαμβάνει πολλές εκπαιδευτικές και βιωματικές δραστηριότητες, όπως έχει διαφανεί και από άλλα αντίστοιχα θεματικά Μουσεία.
Ο γνωστός Λέσβιος φιλόλογος κ. Παναγιώτης Σκορδάς εξέτασε το θέμα του τρόπου ανάδειξης της πολιτισμικής παράδοσης του Πλωμαρίου, τονίζοντας τη σημασία της προβολής, ανάδειξης και ανανέωσης της, με φαντασία και εμπνευσμένη δημιουργικότητα. Στην από κοινού ανακοίνωση τους ο Περιβαλλοντολόγος Χριστόφορος Μανδυλάς και ο αρχιτέκτων Ηρακλής Πιτσιλαδής, παρουσίασαν την ιδιαίτερη γεωμορφολογική «φυσιογνωμία» της περιοχής του Πλωμαρίου με τα μονοπάτια (παλιοί ημιονικοί δρόμοι, λιθόστρωτοι ή όχι) τα οποία εκτός από την παραδοσιακή τους χρήση, προτείνονται και σαν διαδρομές γνωριμίας με αυτόν τον αξιόλογο τεχνικό πολιτισμό και την πλούσια φύση της περιοχής. Τόνισαν δε, την αναγκαιότητα διαφύλαξης και συντήρησης των μονοπατιών, τα οποία αποτελούν ένα ολοκληρωμένο τουριστικό προϊόν του τόπου. Ο ιστορικός κ. Αριστείδης Στεργιέλλης επικέντρωσε την ομιλία του στο «άλλοτε» και στο «τώρα» του Πλωμαρίου με συγκεκριμένη αναφορά του στις δεκαετίες του 50 και του 60, στον τότε δηλαδή τρόπο ζωής στην κωμόπολη σε σύγκριση με το σημερινό για να καταλήξει ότι υπάρχουν όλες οι προϋπόθεσης όχι απλώς για την επιβίωση του Πλωμαρίου αλλά και την ανάπτυξη του.
Ο πολιτικός μηχανικός κ. Γιώργος Κακές αναφέρθηκε στη πολιτιστική κληρονομιά του Πλωμαρίου (βιομηχανική και λαϊκή αρχιτεκτονική παράδοση)και του τρόπους αξιοποίησης της ως μοχλός ανάπτυξης του Πλωμαρίου. Στη συνέχεια, ο επικ. καθηγητής Παν/μιου Αιγαίου Γιάννης Σπιλάνης ανέπτυξε τα μέχρι σήμερα οφέλη του Πλωμαρίου από τον τουρισμό και πως μπορεί αυτά να μεγιστοποιηθούν προς όφελος της ευημερίας των κατοίκων του καθώς και τις στρατηγικές επιλογές για το μέλλον: φύση, πολιτισμός, τοπικά προϊόντα και η αξιοποίηση τους μέσα από τη παραγωγή ποιοτικών προϊόντων και υπηρεσιών.
Ο πολεοδόμος μηχανικός κ. Δημήτρης Μαλιαρός παρουσίασε τις ευρωπαϊκές πολιτικές και τις δυνατότητες συμμετοχής σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα που αφορούν το περιβάλλον, την αρχιτεκτονική και πολιτιστική κληρονομιά σε συνδυασμό με την αειφόρο ανάπτυξη. Τέλος, οι κ.κ. Ανδρέας Βαρβαγιάννης και Γιάννης Κουτσουρίδης στην ανακοίνωση τους για εναλλακτικά σενάρια ανάπτυξης του Πλωμαρίου παρουσίασαν τη μεθόδευση για να αρχίσει μια νέα πορεία ανάπτυξης και τόνισαν ότι οποιοδήποτε μοντέλο ανάπτυξης και αν επιλεγεί πρέπει να στηρίζεται στα κοινωνικά –πολιτιστικά –και γεωγραφικά πλεονεκτήματα του τόπου γιατί αλλιώς θα απορριφθεί σαν ξένο είτε από το ντόπιο πληθυσμό είτε δεν θα ελκύει τους τρίτους.
Η συζήτηση που ακολούθησε στο τέλος, υπήρξε ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και εποικοδομητική διότι εξετάστηκαν προβλήματα, θέσεις και απόψεις πάνω στο θέμα της προοπτικής της ανάπτυξης του Πλωμαρίου. Οι πολυποίκιλες και πολύ ενδιαφέρουσες προτάσεις που προέκυψαν τόσο από τις εισηγήσεις των ομιλητών όσο και από τις τοποθετήσεις των συνέδρων στο τέλος,, θα καταγραφούν, θα επεξεργαστούν και θα προωθηθούν στους αρμόδιους φορείς της Πολιτείας, παρακολουθώντας βέβαια την τύχη τους. Συγκεκριμένες προτάσεις κατατέθηκαν για την ανάδειξη, προβολή και διατήρηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του τόπου μας που είναι το φυσικό περιβάλλον με τα νερά, τη χλωρίδα και τον τεχνικό πολιτισμό τους (λιθόστρωτα μονοπάτια, γεφύρια βρύσες, νερόμυλοι, ελαιόμυλοι), η ελαιοκαλλιέργια και το ποιοτικό ελαιόλαδο μας, το ούζο, η αρχιτεκτονική και ιστορική κληρονομιά του Πλωμαρίου (δημιουργία ιστορικού αρχείου), η ναυτική – ναυπηγική παράδοση με τη δημιουργία ζωντανού Μουσείου, η διαφύλαξη του πυκνού δικτύου μονοπατιών που αποτελούν πόλο έλξης τουριστών και επομένως ενέχουν θέση αναπτυξιακών πόρων του Πλωμαρίου. Επίσης, προτάθηκε η ευαισθητοποίηση των Πλωμαριτών, η αναζήτηση και η προσέλκυση διακεκριμένων αποδήμων Πλωμαριτών.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα, στα πλαίσια της Διημερίδας λειτούργησαν οι παρακάτω εκθέσεις: α) βιβλίων, περιοδικών και άλλων εντύπων που αφορούν το Πλωμάρι β) κεντήματος , υφαντού , φορεσιάς γ) ζωγραφικής με υδατογραφίες του καθ. Mogens Staerk: Πλωμάρι από το 1984 έως το 2009 δ) προϊόντων του Πλωμαρίου , ε) φωτογραφίας για το Πλωμάρι από τον κ. Μπάμπη Πέτσικο, Μανώλη Λαγουτάρη και Διαμάντι Μανέτα. και τέλος στ) αφίσας για τα δέκα χρόνια πορείας και δράσης του Συλλόγου «Το Πόλιον» . Η Ναυτική – Ναυπηγική παράδοση του Πλωμαρίου παρουσιάστηκε – εκτός προγράμματος- με τη μορφή ντοκιμαντέρ που δημιουργήθηκε με αφορμή το συνέδριο αυτό.
Οι εισηγητές και οι σύνεδροι περιηγήθηκαν μέρος του παραδοσιακού οικισμού του Πλωμαρίου (βιομηχανικά και ιδιωτικά κτίρια) και ξεναγήθηκαν στα Μουσεία σαπουνιού, λαδιού και ούζου . Μετά τη λήξη των εργασιών της Διημερίδας επισκέφθηκαν και ξεναγήθηκαν στην ορεινή ενδοχώρα περιβάλλον του Πλωμαρίου με τα χωριά του. Τέλος, την Κυριακή (11/4/10) στο Ελαιοτριβείο – Μουσείο Βρανά (Γέρα).
Εκτός προγράμματος, πραγματοποιήθηκαν εκτός από τη δημιουργία και προβολή του ντοκιμαντέρ για τη Ναυτική – Ναυπηγική παράδοση του Πλωμαρίου, οι επισκέψεις μαθητών του Γυμνασίου τη Δευτέρα (12/4/10) για να δουν τις εκθέσεις και το παραπάνω ντοκιμαντέρ, το οποίο με ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρακολούθησαν.
Από τις πιο σημαντικές πτυχές της Διημερίδας ήταν η τιμητική διάκριση του Πρύτανη του ΕΜΠ, καθηγητή κ. Κώστα Μουτζούρη, ΄΄..μία από τις από τις πιο εξέχουσες προσωπικότητες του που ανέδειξε η κωμόπολη και το νησί μας..΄΄ ανέφερε η κ. Μυρσίνη Βαρτή- Ματαράγκα και συνέχισε ΄΄… Ο κ. Κώστας Μουτζούρης είναι μια φωτεινή πνευματική μορφή αναγνωρισμένη διεθνώς με το καρποφόρο επιστημονικό έργο και παράλληλα ένας βαθιά καλλιεργημένος άνθρωπος με δραστική κοινωνική παρουσία…΄΄.
