Μοναδικές και ανεπανάληπτες στιγμές προσέφερε το διήμερο φεστιβάλ αφιερωμένο στη μουσική παραδοση της Λέσβου, στις 17&18 Ιουλίου, στο Πλωμάρι που διοργανώθηκε από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Πλωμαρίου «Το Πόλιον» σε συνεργασία με τον Δήμο Πλωμαρίου.
Ο εντυπωσιακός αριθμός και το συγκινητικό ενδιαφέρον του κόσμου που συμμετείχε στην εκδήλωση αυτή, αποδεικύει ότι η μουσική μας κληρονομιά, πλούσια σε ηχοχρώματα και ιστορικά στοιχεία, κρατιέται ζωντανή και ότι οι Λέσβιοι παραμένουν πιστοί στη μουσική παράδοση.
Στην εκδήλωση αυτή συμμετείχαν περισσότερα από 600 άτομα, την κάθε ημέρα, όχι μόνο από όλη τη Λέσβο αλλά και από Αθήνα και Θεσσαλονίκη που ήρθαν αποκλειστικά για τη σκοπό αυτό. Παρευρέθησαν ο βουλευτής Λέσβου κ. Νίκος Σηφουνάκης, ο δήμαρχος Πλωμαρίου κ. Δημήτρης Βαρβαγιάννης, ο δήμαρχος Αγιάσου κ. Χρύσανθος Χατζηπαναγιώτου, ο αντιδήμαρχος Μυτιλήνης κ. Πατερέλλης, οι Νομαρχιακοί Σύμβουλοι κ.κ. Μιχάλης Μαμάκος και Σπύρος Γαληνός, η πρόεδρος και μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Πλωμαρίου, ο πρόεδρος του Αναγνωστηρίου Αγιάσου κ. Κλεάνθης Κορομηλάς, πρόεδροι Συλλόγων από Αθήνα και Λέσβο, καθηγητές Ελληνικών και ξένων Παν/μίων, δημοσιογράφοι και πολλοί άλλοι. Χαιρετισμό απηύθυναν όσοι δεν μπόρεσαν- λόγω υποχρεώσεων-να παραστούν, όπως ο Υπουργός κ. Αν. Παπαληγούρας.
Όπως είναι γνωστό, το πρόγραμμα περιελάμβανε διαλέξεις από διακεκριμένους πανεπιστημιακούς δασκάλους και μελετητές της μουσική μας παράδοσης αλλά και συναυλίες από ντόπια μουσικά σχήματα, τραγουδιστές και χορευτικά σύνολα.
Την πρώτη ημέρα (Παρασκευή 17 Ιουλίου), η ομιλία των κ.κ. Νίκου Διονυσόπουλου και Δημήτρη Παπαγεωργίου εστιάστηκε σε μια επισκόπηση των όρων και των διαδικασιών δημιουργίας του λεσβιακού μουσικού τοπίου από το 19ο αιώνα μέχρι σήμερα. Οι εισηγητές αναφέρθηκαν σε καταγραφές με τη μορφή εκδόσεων (Λέσβος Αιολίς, Μουσικά Σταυροδρόμια στο Αιγαίο, κ.ο.κ.) ή ψηφιακών βάσεων δεδομένων (soc-arksrv3.aegean.gr/music/, agiasos.aegean.gr), που διασώζουν όψεις και εκδοχές του λεσβιακού μουσικού πολιτισμού, επιτρέποντας στις επόμενες γενιές να μάθουν και να εμπνευστούν από το παρελθόν. Παράλληλα τόνισαν τη διαρκή σχέση αυτού του παρελθόντος με τη Μ. Ασία, που προβάλλει από τις αφηγήσεις και τις μουσικές εκτελέσεις ως ενιαίος χώρος με τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και ιδιαίτερα τη Λέσβο. Στη συνέχεια και μέσα σε κλίμα συναισθηματικής φόρτισης έγινε τιμητική διάκριση στους βετεράνους μουσικούς κ. κ. Μιχάλη Κυριάκογλου, Βασίλη Παντελίδη, Στράτο Χρήστου. Μοναδικά ήταν τα μουσικά ακούσματα του βιολιού, του κλαρίνου και του ακορντεόν που αντίστοιχα έπαιξαν σόλο σαν ανταπόδοση της τιμής που τους έγινε. Εξαιρετικό ήταν το χορευτικό του Δήμου Πλωμαρίου με τους παραδοσιακούς χορούς συρτό-μπάλο, αϊβαλιώτικο και χασαποσέρβικο, με χοροδιδάσκαλο τη Μαρία Γαλέτσα, που μαζί με τον αυθεντικό και πηγαίο Σόλων Λέκκα ξεσήκωσαν τον κόσμο με το τραγούδι και το χορό τους. Το μουσικό σχήμα «Αιγαιάτες» που στήριξε και πλαισίωσε το μουσικό μέρος της 1ης ημέρας της εκδήλωσης συνέχισαν μέχρι το τέλος της βραδιάς με παραδοσιακή μουσική και τραγούδι. Σημαντική και αυθεντική ήταν η παρουσία κατοίκων του Παλαιοχωρίου, τόσο με την ερμηνεία του αργού τοπικό σκοπού (παραπονκιός)όσο και του μουσικού -μετανάστη στην Αυστραλία – Αποστόλη Τσιμναδή που έπαιξε κλαρίνο.
Τη δεύτερη ημέρα της εκδήλωσης (Σάββατο 18 Ιουλίου), ο κ. Θεοφάνης Σουλακέλλης, καθηγητής Ελληνικής παραδοσιακής μουσικής, και πρόεδρος/καλλιτεχνικός διευθυντής του Κ.Α.Λ.Μ.Ε στην ομιλία του τόνισε – μεταξύ των άλλων- και τα εξής: Η μουσική ταυτότητα της Λέσβου – νησί που αποτελεί «το παραθύρι στην Ανατολή» κατά το δάσκαλο της εθνικής μουσικής Σίμωνα Καρά – καταλαμβάνει ένα μεγάλο μέρος στην πολύμορφη και πολυδιάστατη ελληνική παραδοσιακή μουσική, παρά τις όποιες ιδιοτυπίες της. Η πλούσια μουσική κληρονομιά της Λέσβου κλυδωνίζεται από την επίδραση των εκάστοτε μουσικών συρμών, που τείνουν να απαλείψουν τα πνευματικά γνωρίσματα του έθνους μας. Η εν μέρει αδιαφορία των νέων γενεών, η ευρεία προσήλωση στα ποικίλης προέλευσης μουσικά και ποιητικά παράγωγα των δίσκων και των ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών και η έλλειψη στοιχειώδους, έστω, πρόνοιας για τη διατήρηση και διάδοση της λαϊκής πολιτισμικής μας κληρονομιάς, είναι σημεία που προοιωνίζουν δυσχερές μέλλον για την λαϊκή δηλ. εθνική μουσική γλώσσα. Επιβάλλεται η συνεργασία της πολιτείας, των φορέων της Τ.΅Α. και των Πολιτιστικών Συλλόγων για τη διάσωσηκαι διάδοση του μουσικού μας πολιτισμού, ως είναι συνυφασμένος με τον λόγο, τη μουσική και τη κίνηση (χορός).
Ο κ. Δημήτρης Κοφτερός, μουσικός και συγραφέας, στην ομιλία του για το σαντούρι στη Λέσβο, αναφέρθηκε κατ΄αρχάς στην ιστορία του λέγοντας ότι είναι από τα πιο παλιά και δημοφιλή μουσικά όργανα για το οποίο οι πληροφορίς ξεκινούν το 1ο ήμισυ του 15ου αιώνα και γίνεται γνωστό το 17ο αιώνα σε όλη την Ευρώπη, ενώ στη Μ. Ασία έρχεται το 18ο αιώνα και από εκεί περνά στα νησιά του Α. Αιγαίου. Στο νησί μας υπήρχαν αξιόλογοι σαντουριέρηδες και μεταξύ αυτών ο Γιώργος Χατζέλης ή Χαχίνα που διαμόρφωσε με το πλούσιο και ξεχωριστό ρεπερτόριο του τη μουσική παράδοση του νησιού μας. Μαθητές του Χατζέλη υπήρξαν ο Γιάννης Σουσαλμής ή Κακούτργος, Νικος Καλαιτζής ή Μπινταγιάλας, Δημήτρης Στεργιανός ή Μπουρλής, κ.ά. Η άνθηση του σαντουριού κράτησε έως τη δεκαετία του 60. Έδωσε παραδείγματα της δεξιοτεχνίας του στο σαντούρι με τη συνοδεία 2ου σαντουριού από τη μαθήτρια του Μυρσίνη Αγιακάτσικα και κιθάρας από τον Παναγιώτη Αγιακάτσικα. Ο ΦώτηςΒασίλογλου, δάσκαλος και ερευνητής της ιστορίας του Μεσοτόπου, αναφέρθηκε εν συντομία στους παραδοσιακοί οργανοπαίκτες του τόπου του στον 20ο αιώνα. Η ομιλία συνοδευτηκε με προβολή φωτογραφιών, οι οποίες τεκμηριώνουν όσα ανέφερε, « πως εδώ και 100 χρόνια ο Μεσότοπος έβγαλε και βγάζει πολλούς και καλούς μουσικούς, όπως ο γνωστός Νίκος Μπινταγιάλας.
Στην ίδια συγκινησιακή ατμόσφαιρα με την προηγούμενη ημέρα έγινε η τιμητική διάκριση στο Αναγνωστήριο Αγιάσου, την κιβωτό της μουσικής μας παράδοσης,, για την μακρόχρονη και πολύτιμη προσφορά του στη διατήρηση της μουσικής μας παράδοσης την οποία διέσωσε ο αείμνηστος πρόεδρος του Αναγνωστηρίου Πάνος Πράτσος ξεκινώντας το 1964 – μετά από απόφαση του Δ.Σ. του Αναγνωστρίου- την καταγραφή των άνω των 400 σκοπών και που στη συνέχεια ψηφιοποίησε το Παν/μιο Αιγαίου. Επίσης τιμήθηκαν: ο κ. Τιμολέων Παντελέλλης μουσικός και απόγονος της μεγάλης οικογένειας μουσικών των Παντελέλληδων από το Παλιοχώρι Πλωμαρίου, οι πολλοί γνωστοί μουσικοί Νίκος Καλαϊτζής ή Μπινταγιάλας και ο Στέλιος Καλαϊτζής ή Πέρκος καθώς και ο Γιάννης Βερβέρης απόγονος της μουσικής οικογένειας των Τουρκογιάννηδων από το Πλωμάρι.
Στη συνέχεια έπαιξε η Παραδοσιακή Κομπανία του Αναγνωστηρίου της Αγιάσου που έδωσε σε θαυμάσια εκτέλεση το μουσικό χρώμα της περιοχής του. Η χορευτική ομάδα «Οι Γλεντιστάδες» του Συλλόγου Μεσοτοπιτών «Η Αναγέννηση», όπως πάντα, με τη ζωντάνια και το μεράκι τους, χόρεψαν, γοήτευσαν και ξεσήκωσαν το κοινό.
Το μουσικό σχήμα «Πάραλος» πλαισίωσε το μουσικό μέρος της 2ης ημέρας της εκδήλωσης μέχρι το τέλος της βραδιάς με παραδοσιακή μουσική και τραγούδι και χορό από ολο το κόσμο.
Το Φεστιβάλ πραγματοποιήθηκε με τη χορηγία του Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου &Νησιωτικής Πολιτικής, του Δήμου Πλωμαρίου, του ούζου Πλωμαρίου Ισιδώρου Αρβανίτη, των ξενοδοχείων Aegean Sun, και της εταιρίας Noto Mobili by Tzikas. Επίσης, την εκδήλωση βοήθησαν οι ποτοποιϊες Πλωμαρίου Ι. Αρβανίτη, Βαρβαγιάννη, Γιαννατσή και Πιτσιλαδή, καθώς και οι ταβέρνες Αχιβάδα, Επτά Θάλασσες, Ερμής και Μουριά και το Ξενοδοχείο Pebble Beats.
