Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του Πλωμαρίου είναι πλούσια και αξιοσημείωτη, ακόμα και στο στενό πλαίσιο της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Λέσβου, λόγω της μεγάλης οικονομικής – βιομηχανικής ανάπτυξης του στο τέλος του 19ου αιώνα και αρχές του 20ου αιώνα Η τυπολογία και μορφολογία των κατοικιών του, τόσο των αρχοντικών όσο και των λαϊκών, παραπέμπουν σε μεγάλο αστικό κέντρο με τις πιο χαρακτηριστικές, αρχοντικές και λαϊκές κατοικίες στο νησί της Λέσβου, μετά τη Μυτιλήνη. Επιπλέον, το Πλωμάρι διαθέτει έναν από τους πιο ενδιαφέροντες πολεοδομικούς ιστούς.
Η έλλειψη θεσμικού πλαισίου προστασίας του οικισμού ως σύνολο (δεν είναι κηρυγμένος παραδοσιακός οικισμός), σε συνδυασμό με την έντονη οικοδομική δραστηριότητα, εμπεριέχει τον κίνδυνο αλλοίωσης και απώλειας ενός εκ των σημαντικών συγκριτικών του πλεονεκτημάτων, του αρχιτεκτονικού και πολεοδομικού του χαρακτήρα.
Εικ.1 Νεοκλασικές κατοικίες κατά μήκος της κοίτης του ποταμού Σεδούντα
Εικ.2 Σαχνισιά κτηρίων με επιμελημένο ξύλινο φέροντα σκελετό
